p/ Manuel Lago Álvarez

Muros atesoura un patrimonio arquitectónico civil e relixioso  que sorprende a cantos forasteiros nos visitan.  Da arquitectura civil merecen especial atención os soportais, que mirando á baía, érguense nobremente, dándolle a Vila unha fachada marítima digna dun pobo mariñeiro que tivo e ten a súa historia pegadiña ó mar.

Son poucas as referencias históricas cas que contamos para datar con exactitude a data de construción dos antergos soportais, non así dos actuais, dos que podemos datar o seu nacemento a raíz do acordo do pleno do noso Concello, de data catro de maio de 1915, sendo alcalde Don Jacobo Formoso Porrúa, muradán que fora o propietario da Fonda La Muradana, que estaba ubicada onde hoxe está o edificio do Banco Pastor.  Dos soportais primitivos (os que están por baixo do nivel da estrada, e que algún deles aun existen, hai unha referencia pictórica do século XVIII, que se conserva nun cadro existente no Palacio Real de Madrid.  Este cadro e obra do pintor Mariano Ramón Sánchez, a quen o rei Carlos III, encargou unha serie de vistas dos principais portos de España.

O artista realizou un total de 118 cadros, dos que se conservan sete, entre eles o da nosa Vila de Muros, que sempre foi de recoñecida importancia entre os principais de España, non só neste século, senón nos anteriores,  como no XVI, no que o rei de Castela Juan II, fixando os portos habilitados das costas galegas para a exportación e importación, fixou o de Muros, entre os sete designados polo rei.

Daqueles tempos, as casas da rúa do mar (a actual avenida de Rosalía de Castro), alzábanse cimentadas sobre as areas e pedras da súa praia, tocando os barcos de altura e pesca, coas súas proas os soportais, que tamén en días de tempestade, servían de cobixo as embarcacións menores, tal si foran garaxes marítimos.  Destes soportais quedan importantes mostras na parte norte da Rúa Rosalía. De irregular construción, son vigorosos e gardan notable beleza.

Mención aparte merecen os soportais perpendiculares a citada rúa, que se conformaban unicamente na actual rúa ancha a que dende sempre se lle coñeceu por ese nome, e elo porque estaba porticada de soportais no seu lado esquerdo.

No acordo do Concello que deu forma legal e reglamentaria á construción dos novos soportais, marcáronse as pautas que había de seguir as novas construcións porticadas, acordo, que para aquel tempo, amosou nos gobernantes unha gran visión de futuro, que se reflexa claramente na beleza e armonía dos actuais soportais.

Este acordo adoptouse motivado pola construción da estrada  (1910-1914), que deixou baixo o seu plano ós soportais vellos.  No acordo o que nos referimos pódese ler: <<que cada casa dejará un soportal de tres metros de extensión superficial con inclusión de las columnas o pies de arco de 60 centímetros. La altura de los pisos sobre el pavimento de la calle será de cuatro metros con veinte centímetros>>.  Por outra parte engadíase: <<Que los soportales que constituyen vía pública sean cedidos a los propietarios de las casas, así como a los que tengan dicho frente sin portal y que los soportales se consideren como vía pública, pero con la prohibición de tránsito rodado>>.  Para rematar destacábase que: <<se fixa en una cantidad de cinco pesetas el metro cadrado que adquieran los propietarios para edificaciones nuevas, aumentándose el primer año el cinco por ciento, el segundo año el diez y así sucesivamente>>. De esta paragrafo hai que destacar que transcorridos case cen anos dende a adopción do referido acordo, hoxe faríase imposible mercar un só metro cadrado de estes terreos, xa que a prezo de fai 60 anos, o metro cadrado valería sobre 39400 euros -6.553.600 pesetas das do ano 1941, cando un beneficiario de pensión de invalidez cobraba a cantidade de 145 pesetas, ou un periódico custaba 15 céntimos de peseta.

E así se foi facendo historia. Os nosos devanceiros adoptaron un acordo que hoxe fai de Muros, unha das poucas vilas con unha fachada marítima única, que polos seus soportais e galerías ten unha beleza que chama a atención de propios e alleos.  Que os anos a conserven para disfrute das xeracións futuras.