p/ Manuel Lago Álvarez

No ano 1543, España estaba en guerra con Francia. O rei francés Francisco I, que tamén estaba en guerra con Inglaterra, pretendeu atacar aos dous países ao mesmo tempo para o que ordenou preparar unha gran escuadra.  Él mesmo púxose ao fronte da dirección da flota que estaba organizando no porto de Le Havre, o tempo que mandou ao vicealmirante De Burye que puxera en servizo unha escuadra mais pequena para atacar os portos do norte español.

En España, o rei Carlos I nomeou a Don Álvaro de Bazán como xefe dunha escuadra para salvagardar os mares de poniente e as súas vilas e cidades costeiras, ordenándolle que tivera por base a Vila de Laredo.  En poucas semanas Don Álvaro organizou unha escuadra de cuarenta buques de bó porte (todas elas tiñan entre duacentas e quinientas toneladas), das que escolleu quince, que mandou a Brujas, onde deixaron dous mil homes para o Terzo de Flandes.  Ao regresar no mes de xuño recrutou tropas para embarcar nos seus barcos; tropas que puxo ao mando do mestre de campo Don Diego García de Paredes.

O día oito de xullo chegoulle un correo do Gobernador de Fuenterrabía -don Sancho de Leiva- informándolle de que os seus vixías viron pasar unha escuadra francesa de trinta velas, e que levaban a remolque dúas naves vizcaíñas apresadas. Don Álvaro contestou ao Gobernador pedíndolle reforzos, enviando o Gobernador Leiva cincocentos arcabuceiros ao mando do capitán Pedro de Urbina.  A escuadra francesa pasou por diante de Laredo o dez de xullo, pero Don Álvaro non puido saír ao seu encontro porque aínda non recibira os reforzos que pedira ao Gobernador don Sancho de Leyva.

Pasaban os días e os reforzos seguían sen chegar. O que si chegan a Don Álvaro son varios correos que lle dan conta dos saqueos das Vilas galegas de Laxe, Corcubión e Fisterra a mans da armada francesa. Estas vilas atopábanse indefensas porque na costa non había tropas para defendelas porque o gobernador de Galicia Conde de Castro decidiu concentrar a súas tropas en Santiago para defender os restos do apóstolo Santiago e os tesouros da Catedral.

O saqueo da Vila de Fisterra por parte da armada francesa foi premeditado.  Os franceses foron a tiro fixo.  Buscaban as reliquias do Santo francés Guillerme de Aquitania, que se atopaban na ermida que os fieis de Fisterra construíran séculos atrás. A reliquia do santo (un brazo incorrupto metido nunha urna de prata), foi gardada na nave capitana de Jean de Clamorgan (La Saane), xunto con un bó puñado de ducados, froito da rapiña dos franceses nos portos de Fisterra, Laxe e Corcubión.

Poucos días mais e as vintecinco naves galas chegaron a Muros, fondeando na súa baia. Chegados a Muros puxéronlle prezo (12.000 ducados –os muradanos ofrecían 2000-), para que non fora atacada e destruída polos franceses.  Pero o que non sabían os franceses era que a flota de don Álvaro de Bazán estaba moi cerca deles.  Na madrugada do 25 de xullo de 1543, Don Álvaro arengou as súas tropas lembrándolle que nunca no  día da festividade do apóstolo as tropas españolas perderan un combate, o fixo así porque sabía que as súas 16 naves podían non ser dabondo para derrotar a flota francesa que presumía moito mais numerosa pese a que as naves españolas eran mais grandes e estaban mellor pertrechadas.

Navegando a todo trapo e sorteando os baixos de ximiela e birullos, adentrouse na ría de Muros.  Don Álvaro contaba entre os seus pilotos de expertos mariñeiros da zona que coñecían perfectamente as augas e accidentes da costa muradana.  Estando a escuadra francesa fondeada na baía de Muros botóuselle encima a flota española.  Os franceses picaron cabos para entrar en combate como mellor puideran, pero nada tiveron que facer.

Don Álvaro arremeteu directamente contra a nave capitana do almirante francés Jean de Clamorgan (La Saane), que se atopaba ao lado da do corsario francés Hallebarde, e arremeteu con tanta violencia que esta foi a pique.  Tal foi a magnitude do golpe que a nave de Don Álvaro sofreu serios danos.  O combate naval apenas durou dúas horas pero a derrota dos franceses foi total.  Só unha nave logrou escapar. Unha afundida (La Saane) e vintetres apresadas con un balance 300 mortos e 500 feridos nas filas españolas e 3000 mortos nas filas francesas e un botín de 200.000 ducados, pero neste particular do botín os historiadores non se poñen dacordo.  Hainos que sosteñen que os ducados foron ao fondo do mar xunto a nave afundida (a capitana La Saane).  De ser así, estarían moi perto de nós.

Preso o almirante francés Jean de Clamorgan e mais tarde posto e liberdade (non se coñecen detalles de si Francia pagou o seu rescate), retirouse da vida militar e escribiu un libro sobre a caza do lobo.

Logo da batalla Don Álvaro dirixiuse coas súas naves e as apresadas aos franceses ao porto de A Coruña, e dende alí,-xa por terra- á Compostela, onde na súa catedral agradeceu ante o Apóstolo o favor recibido, deixando un bo donativo para os cultos.

Hai unha carta que se conserva nos arquivos da Academia da Historia, e que o rei Carlos I mandou escribir para o embaixador de España na República de Venecia, Don Diego Hurtado de Mendoza, dándolle conta do ocurrido.  A carta di:

« Estando escribiendo esta, ha llegado un capitán enviado por Don Álvaro de Bazán, capitán general del armada que anda en el mar de poniente, con el cual nos escribió que habiendo tenido nuevas como cierta armada del rey de Francia había saqueado un lugar que se dice Lancha, y a Finisterre y otros casales y iglesias, y hecho mucho daño y muerto muchas mujeres e hijos, y rescatado otros, y que estaban en concierto con un lugar que se dice Muros, que les daba dos mil ducados porque no lo saqueasen, sacó gente de cinco navíos pequeños y metiola en los diez y seis mejores, y el día de Santiago por la mañana se topó con ellos en una cala del cabo de Finisterre, donde conforme al tiempo le pareció que debían estar, y peleo con ellos de manera que los rompió y les tomo diez y seis navíos que traían de batalla, y en ellos dos compañías de infantería del Rey de Francia que estaban en Bayona, en que había  quinientos cincuenta arcabuceros, sin la otra gente de pelea que venía en el armada, en la que tomo mucha artillería y liberto mucha gente que llevaba presa. Ha sido buena nueva »

Co tempo este combate naval foi nomeado como “Batalla de Muros” e pasou a ser a primeira batalla moderna do Atlántico.  Desta batalla conservase un cadro que está exposto no Museo Naval de Madrid .