p./Jorge Lago de Pexejo,

Hoxe teño a honra de entrevistar a Domingo Barreiros Lago, un home que pola súa notoriedade non necesita tarxeta de presentación na nosa bisbarra pero aínda así, debo compartir certas facetas que posiblemente non todos coñecen. O seu curriculum é tan extenso que ocuparía todo o espazo dispoñible para esta esta interviú, abonda dicir que este veciño de Louro, nacido en 1942, alumno da Escola de Abaixo e posteriormente do Seminario de Herbón onde cursou o bacharelato e matriculou no ano 60 por libre na Escola de Maxisterio de Santiago rematando os tres cursos da carreira no ano 61…oposiciones para a praza de Mestre Nacional no 63 e exercendo 6 cursos en Alfabetización de Adultos (Outes, Noia, Carnota e Sobrado dos Montes). Servizo militar no Sahara e mestre propietario dunha escola de nenos non Freixo e outros centros de ensino, alternándoo todo como membro por máis de 20 anos na de todos coñecida Orquestra Los Romero e para non se quedar curto foi o primeiro licenciado galego de Filoloxía Hispánica e Ciencias da Educación pola Universidade de Educación a distancia.

J.L._Como músico diletante que fun sempre, teño unha grande admiración por aqueles que souberon elevar a arte a niveis superiores dos que eu nunca puiden alcanzar e ante tan notable carreira non podo menos que sentirme atordado pola perspectiva de conducir unha entrevista con alguén que co único que teño en común é o amor pola música e ter sido monaguillo. Escasamente vainos chegar o tempo para repasar tantas e diversas actividades que exerceu ao correr dos anos, polo tanto imos concentrarnos máis no aspecto musical.
¿Cando empezou a sentir inquietude pola música Domingo, foi unha vocación dende neno ou tardía?
Domingo Barreiros Lago:_ Antes de respostarche á pregunta que me fas, convén aclarar que, aínda que fixen estudos de Ciencias da Educación na UNED, varias asignaturas, porque no tiña suficientes de Filoloxía  Hispánica para entreter o tempo, non completei esa Carreira. En Filoloxía, sí son Licenciado, si ben na miña profesión de docente só dei Música tanto no Colexio » Emilio de Navascués, coma no IES «Poeta Añón» da Serra de Outes.
Paso agora a dicirche que a miña afección pola música empezou cando estaba en segundo curso de Humanidades e tiña a opción de escoller, ademais do solfeo, que dábamos obligatoriamente, un instrumento como era o armonio ou o órgano.
Causábame admiración o feito de que un alumno que me levaba varios cursos, tamén de Louro, chamado Gumersindo Lago Lago, manexaba o que hoxe denominamos teclados dunha forma admirable. Tamén tiña un espello diante de min no condiscípulo muradano, que tamén me levaba algúns cursos, Manuel Angel Viro Caamaño, que tocaba e toca o órgano, e máis o Piano, como din que o fan os anxos…
E por aí empezou todo, da man dos PP. Leoncio Villanueva Portugal e Manuel Feijóo Souza, o fundador do Orfeón «Terra a Nosa» de Santiago, fun introducíndome nos segredos das corcheas, na armonía, e outras cousiñas relacionadas.
Sen falsa humildade, eu non me considero un músico de Conservatorio, aínda que revalidei varios dos cursos  de Piano, que estudei en Herbón, no de Santiago.
Créome máis ben un músico «autodidacta», que fun aprendendo o que poida saber de Armonía, composición, dirección coral, etc. (desta última fixen máis de dez cursillos distintos en distintos lugares de toda España, con profesores tanto nacionais coma extranxeiros) coa práctica, e analizando as partituras dos grandes maestros clásicos: Mozart, Bach, Brahms, Beethoven,,,
J.L._ Ademais do amor pola música que ten a súa raíz etimolóxica en mousa ou musa, tes outro amor que vén do grego filoloxía; amor polas palabras. ¿Cómo compartes eses dous amores?
Domingo Barreiros Lago:_ Absolutamente. De feito, no traballo diario coas corais, ademais de ensinar as melodías e o traballo de cada corda, teño que explicarlles o significado de moitas verbas e locucións e traducir textos do latín e de outras linguas extranxeiras.
J.L._ Escoitei unha das túas composicións: Himno ao Leixaprén. A min intrigoume a repetición do tema musical e deume a sensación de estar a escoitar música de séculos atrás.  ¿Podes elucidar un pouco sobre o estilo e o porqué desa peza?
Domingo Barreiros Lago:_ O himno ao Leixaprén foi composto arredor do ano 2.009 para un acto que se fixo no Instituto «Poeta Añón» de Outes, no que participaban uns oito ou nove Institutos da comarca. A palabra Leixaprén ven dunha composición antiga da lírica  galego-portuguesa nos tempos medievais, na que se ía tomando o último verso dunha estrofa para iniciar o primeiro da seguinte. A música que lle puxen foi tamén de inspiración ou a xeito de música deses tempos. Supoño que a gravación a encontrarías na páxina de IES «Poeta Añón». A composición está editada en papel nun libriño que se fixera ao efecto por ese tempo.
J.L._ Explicada a procedencia, non cabe dúbida de que quen escoite o teu Himno a Leixaprén, verá en efecto plasmado o estilo poético de tomar o último verso para iniciar o seguinte. Tamén logra un certo efecto de facer sentir que un navega en augas calmas.
Eu sei de boas fontes que ser director dun coro é farto difícil, conducir varios, ten que ser un traballo monumental non só no aspecto loxístico se non no didáctico. ¿Como chas arranxas?
Domingo Barreiros Lago:_    No que respecta á parte loxística do meu traballo, ensaio 2 veces por semana con cada grupo: o luns co Orfeón de Muros e coa Coral «Agustín González» de Louro; o martes coas do Clube de Xubilados de Porto do Son, Liceo de Noia e «Francisco Añón» de Outes; o mércores con «Don Diego de Muros» e «San Xoán de Serres; o xoves co co Orfeón «Ría de Muros» , coa do Freixo e coa de Louro; o venres repito as corais do martes e o sábado as do mércores. Algúns, sábados, cando podo, tamén traballo cunha coral de nenos/as en O Freixo (Outes), que se chama Coral Xuvenil «Solpor».
O meu horario de traballo é polas tardes, para adaptarme ao tempo libre dos coralistas e empezo uns días ás seis ou sete da tarde, rematando ás 10, e outros, ás sete, terminando ás once e media da noite, non podendo regresar á casa ata as doce da noite.
No aspecto didáctico- ten en conta que o ensino era a miña profesión- teño que adaptarme ás condicións de idade e coñecementos de persoas, que non saben, nin len música (moita repetición e incidir sobre os defectos de oído, etc., porque se deixas que no principio collan algo mal, despois é moi difícil rectificar).
J.L._ É posible que a voz humana fose o primeiro instrumento musical e a música é un ruído organizado, pero pola súa propia natureza non é o máis doado de controlar. Como director, ¿Que é o máis difícil de conducir unha coral?
Domingo Barreiros Lago:_     Estás no certo, cando afirmas que a voz e o primeiro instrumento musical, falando cronolóxicamente, e que non é doado de controlar á perfección, pero hai que facelo a base de educación do oído e de técnicas vocais de emisión, respiración e outros truquiños…, dependendo tamén da perfección que queiras lograr.     Para min o máis difícil do traballo de dirección coral e o conseguir que a xente che atenda ao que lles dis, ou ao que pretendes ensinar.
Cada vez noto máis a falta de concentración no persoal que teño diante, e esto non é nun grupo en concreto, senón que é en todos.
J.L._Explicada a parte loxística, o que non vou facer é preguntarte, cómo demos fas para levar a cabo tan monumental traballo considerando como dis que moitos non teñen coñecementos musicais previos. A resposta obvia é ser consecuente, concienzudo e sobretodo moi dedicado a algo que cres plenamente e a recompensa é ver o froito do esforzo realizado. Tamén está a cuestión económica que non podemos deixar pasar por alto, os gastos de transporte, comidas, posta en escena, etc., teñen que ser significativos. ¿De qué xeito vos subvencionades?
Domingo Barreiros Lago:_ A resposta á primeira pregunta, de cómo fago para ensinarlles ou aprenderlles as cancións, se non saben música. En algunhas das corais hai alguna persoa que ten certas nocións musicais, pero non suficientes para interpretar de por sí sós una partitura. Así que a técnica é coller una frase musical curta e repetírllela tres veces. Despois repítena eles outras tres e así imos debullando o traballo. Unimos as frases, etc.
No que atinxe á parte económica, cada coral dáme una cantidade mensual de 200 €. E con ela teño que arreglarme para facerlle uns 9 ou 10 ensaios ao mes. Se teño alguna actuación, por esa viaxe ou polo traballo non percibo nada. Desde Louro, onde vivo, ata o Son (a coral máis alonxada hai uns 55 quilómetros  de ida e outros tantos de volta e o gasoil hai que págalo . Eu calculo que a 3ª parte de que cobro vai para gastos de coche. Outra 3ª parte lévama a Facenda na declaración de renta e quédame para o meu traballo o resto. Como ves, estou millonario… Hai una coral que me paga algo máis, pero tamén lle poño 3 horas semanas de ensaio en lugar de dúas. Outras dúas corais danme una 250 € e outra 230 €, Para comida e outros gastos non hai ningún presuposto. Cadaquén come na súa casa… A algunas corais aínda por enriba lles fago gratis as fotocopias das partituras. E teño que pagalas eu. Un choio!
As corais teñen alguna axuda (tiñan) dos Concellos, da Deputación, etc., pero coa crise a cousa foi a menos.
De onde poden sacar cartos é de algunha misa, funeral, voda…
J.L._ Vendo a enorme responsabilidade que pesa nos teus ombros, a gran dedicación e esforzo persoal que require facer o que ti fas ¿Contas cunha colaboración axeitada doutras persoas que poidan se é necesario ocupar o teu sitio aínda que só sexa momentáneamente?
Domingo Barreiros Lago:_ Hai veces que cando me coinciden dúas actuacións de dúas corais no mesmo día e hora, teño un amigo (un profesor uruguaio, afincado en Noia, que me sustitúe, pero por regra xeral non hai quen me faga o meu traballo. Teño una filla que me sustituía ás veces, pero o seu traballo profesional no ensino lle impide falo meu ou ocupar o meu lugar.
Cando era de ir cantar ao Festival de Vilancicos de Caixanova en Vigo ou na Coruña, entón preparaba a algún coralista adiantado, que me dirixira as tres cancións  que levaba cada grupo.
J.L._ ¿Os teus coros cantan sempre a capela ou son acompañados ás veces de instrumentos musicais, xa sexa órgano ou orquestra?
Domingo Barreiros Lago:_ Normalmente os coros cantan «a capella», pero ás veces (raramente) acompáñoos eu cun órgano ou chamo a outra persoa.
J.L._ Non cabe dúbida de que nos nosos pobos hai un resurximento cultural palpable. A proba está na cantidade de coros que ensaias. Segundo a túa opinión, ¿A qué se debe tal popularidade e diversidade de grupos corais hoxe en día?
Domingo Barreiros Lago:_ A razón pola que hai tantas corais na zona é por que á xente lle gusta cantar e tamén por envexa, xa que se na parroquia veciña teñen una coral, nós non imos ser menos… A rivalidade tamén fai que o mundo progrese.
J.L._ ¿Como ves o futuro da cultura popular galega?
Domingo Barreiros Lago:_ O futuro da cultura popular galega é cada vez máis boiante. Hai máis medios; máis xente preparada para ensinar; máis facilidade nas radios e na televisión e tamén en directo, para aprenderen uns de outros, etc. Sobre todo en grupos folklóricos.
J.L._ Como persoa que empezou os seus anos de formación na Escola de Abaixo de Louro, pasando por Herbón ese berce de tantos talentos, maxisterio, filoloxía hispánica e outros etcéteras ¿Qué recomendación, consello ou suxestión lle darías á xuventude de hoxe?
Domingo Barreiros Lago:_  Aínda que aos vellos, coma min, nos gusta sempre estar dando consellos, aínda que non nos fagan caso, a min non me gusta dalos, pero diríalle á xente nova que se interese pola música (vocal instrumental ou folklórica), que procuren aprender de quen sabe máis ca eles; que vexan o traballo dos demais, xa que de todo o mundo podemos aprender algo: dos mellores que nós, porque nos deixan coa boca aberta e dos iguais ou de inferior categoría musical, porque tamén dos erros dos outros se aprende, para non cometelos nós.
J.L._ Domingo, ti tiveches unha longa participación na orquestra Los Romero, cóntanos algo da túa traxectoria no grupo.
Domingo Barreiros Lago:_ Aló polo ano 1963, nunha reestructuración, que fixeron, (antes era una orquestra) precisaban un vocalista (cantante) e buscaron a un irmán meu. Querían que ademáis lles tocara o contrabaixo. Como el non se daba arranxado para facer as dúas cousas á vez, chamáronme a min para facer o baixo eléctrico.
E ahí empezou todo. Despois veu a moda das guitarras eléctricas e paseime a ela. Máis tarde, ao marchar para os USA o que facía de organista (Eleuterio, un «chaval» de Louro, que por certo xa morreu) ocupeime eu dos teclados.
En principio, e durante varios anos a formación foi de sete músicos: trompeta, saxo, baixo, guitarra, batería,  órgano e cantante. Máis tarde quedamos seis e finalmente 5, cando se disolveu o grupo, uns vinte e pico de anos máis tarde.
J.L._ Pois si, o grupo Los Romero foi unha parte inesquecible da xuventude dos da miña andaina e mesmo posteriormente, pero a pesar de que todo o bo tamén ten o seu fin, certas cousas son imperecedoiras. As corais seguen unha traxectoria milenaria e parece que o seu futuro está asegurado. Xa sexa en unísono ou en clave polifónica, dende Sudáfrica ata as planicies das nacións indo-americanas, os seres humanos senten unha especial predisposición para cantar xuntos. Para render culto, ou para cultivarse, para expoñer queixas, para arrullar os recén nacidos ou para que nos despedan deste mundo.
Aínda sentíndoo moito, non me queda outro remedio que dar por concluída esta entrevista. Grazas Domingo pola túa paciencia e pola tua acollida e tamén pola sinceridade e ilustración das túas respostas.
Conclúo a entrevista co cuestionario co que sempre remataba o gran xornalista Bernard Pivot:
J.L_ ¿Cal é a túa palabra favorita?
Domingo:_ nai/pai
J.L._ ¿Cal é a menos favorita?
Domingo:_ Abuso (a persoas ou animais)
J.L._ ¿Que che fai emocionar?
Domingo:_ Amor de país a fillos (tanto en persoas como en animais)
J.L._ ¿Que son ou ruído gústache?
Domingo:_ O do mar/ou a auga
J.L._ ¿Que son ou ruído detestas?
Domingo:_ Chirrido dunha máquina /(rebarbadora)
J.L._ ¿Cal é a túa imprecación favorita?
Domingo:_ ma cagho nos ghatos
J.L._ ¿Qué profesión ademais da que exerces che gustaría facer?
Domingo:_ Labrador ou gandeiro
J.L._ ¿Qué profesión rexeitarías facer?
Domingo:_ Carniceiro
J.L._ Se o ceo existe, ¿Qué te gustaría oír que che dixese Deus cando chegases ás portas celestiais?
Domingo:_ Mira quen ben ahí, tiña ganas de verche!