p/Marcelino García Lariño
“Pater, in manus tuas commendo spiritum meum”. “¡Meu Pai! Nas túas mans entrego o meu espírito”. Et haec di cens, spiravit. E en dicindo isto, morreu. (Lucas 23, 46). Estas foron as últimas palabras do mellor home que houbo no mundo, Xesús de Nazaret, o fillo de Deus.
Outros dos grandes homes da antigüidade foi o celebérrimo Xulio César, emperador e xefe supremo do antigo Imperio Romano, asasinado nas idus de marzo (15 de marzo do 44). Os conxurados decidiran matalo cando se dirixía ó Senado e, ó entrar, abalanzáronse riba del. Ó principio o César aínda se defendeu; pero cando viu brandir o puñal de Bruto, que era o seu protexido, sobre a súa cabeza, cubriuna coa toga e exclamou: “Tu quoque, filli mi”. “¡Ti tamén, meu fillo!”, e atravesado por trinta e cinco puñaladas caeu ós pés da estatua de Pompeio.
Pero tamén houbo outras persoas, non tan afamados nin celebradas coma os dous egrexios persoeiros que acabamos de citar, que viviron e conviviron connosco; homes e mulleres coma nós, das nosas vilas, aldeas, parroquias e lugares, que todos chegamos a coñecelos e a falarlles e a saudalos nas rúas, que a súas derradeiras verbas cando deixaron este mundo, foron igualmente moi sonadas, moi populares e tan famosas que aínda hoxe se relembran, se comentan, se contan e se avalían como se merecen. Velaquí un feixe delas:
Cando o finadiño do señor Pepe da Abesada, do que xa escribín en outra ocasión, se puxo amaladiño, chamaron ó señor abade para que o preparase para o viaxiño e lle fixese a recomendación da alma. Este, vendo que o falecemento estaba a caer, e co gallo de tranquilizar ó esmorrente, díxolle: “Vostede, señor Xosé, vaia tranquilo para o outro mundo que, por ser o mellor home e o mellor fregués que tiven na parroquia, vai dereitiño para o Ceo onde xa o están esperando os anxos”.E o coitadiño, que xa a penas alentaba, con grande esforzo contestoulle: “Así e todo, señor cura, non lle hai como a casa de cada un”. E no intre finou.
O señor Pedro de Anselma, o que tiña a casa ó pé da toxeira do Ruso, que xa estaba dando as boqueadas, co testamento feito e cos familiares e veciños axeonllados na alcoba rezándolle as ladaíñas dos mortos, escoitouse un orneo case imperceptible do que ninguén fixo caso non sendo o agoniante, ó que todos os presentes coidaban que xa había horas que non vía nin oía nin falaba, que se remexeu para cun fiíño de voz que lle quedaba poder falar as últimas verbas que pronunciou nesta puñetera vida:”Non vos esquezades de darlle de comer ó burro”.
A señora Obdulia, que todo mundo tiña por muller pura, casta e recatada como unha inmaculada, cando despois duna longa e penosa enfermidade decatouse que lle chegara a hora de liscarse para o outro barrio, chamou polo seu Narciso bo e santo -como o nomeaba ela – para despedirse e confesarlle un segredo que nunca tivera o valor de contarlle, e dese xeito deixar o marido tranquilo, acougado e sabedor dese calado misterio que nunca lle revelara. “Narcisiño bo e santo, voume pero quedo deixarte coa conciencia tranquila como eu a levo. ¿Sabes cantos fillos temos?” “Como non hei saber, miña Obdulia. Temos cinco: Narcisiño, Xoseíño, Pepitiña, Ramonciño e Obduliña”. “ Pois un non é teu” “¿Cal deles?” “¡Adivíñao! E ficou morta.
En cas de Anselmiño o Pouseiro, debedores e acredores agardaban a que este a pateara. Xa había horas que o moribundo estaba turrando polo alento loitando entre a vida e a morte; e esta, desgraciadamente, estaba xa nun tris de caer. Neste transo do pasamento, ningún dos alí presentes na alcoba estaba atento a outra cousa que non fora o cadro de dor que tiñan diante dos ollos. Na cociña uns netiños do patrucio que de seguidiña ía renderlle contas a El Señor escoitaban, na radio, un partido de fútbol co volume moi baixiño. Inesperadamente o que agonizaba estirou o pescozo e cun falariño que a penas se lle oía e entendía, preguntou: “¿Cómo vai ese partido?” E como ós que están como o señor Anselmiño franqueando o limiar do alén non se lle pode mentir, dixérenllo a verdade: “¡Perde o Celta!” “¡Ai que desgracia!” retrucou. E estirou a pata.
Cando finou o señor Ramón de María, que era trobador (máis detalles deste pasamento deino no “Velorio do Poeta”), levaba xa o finadiño máis de oito horas morto dentro do ataúde, e estando en pleno velorio, aquela noite, coa casa chea de xente rezándolle unhas ladaíñas, supetamente o morto deu un pulo e sentouse no cadaleito mirando para a súa muller á que lle dixo: Saca ese luto, morena,/ que con él me apena el verte./ Compañera de mi vida,/ guárdalo para mi muerte-/E caeu para atrás finando ó mesmo tempo que a poesía.
E don Eustaquio que finou o pobre de repente pero de repente de todo, por mor dun infarto de miocardio ou de tuyocardio que non estou moi seguro agora de cómo dicía a súa dona, que, por certo, non se cansaba a pobre de laiarse no velorio de que o seu Eustaquiño tiña que estar no Ceo porque finara cunha xaculatoria na boca. E ó preguntarlle o señor abade, cando viñera a botarlle un responso, que clase de xaculatoria fora a que dixera ó marido, ela, moi chorosa e anguriada, (a cousa tampouco era para menos), respondeulle que ó darlle esa dor tan forte que non foi quen de aguantala, botou as mans ó peito e dixo “¡Ostiá, que morro!”. E morreu. (Don Eustaquio sempre fora home de palabra).
O señor Fransuán, que non era francés aínda que polo nome o asemelle, senón de aquí do lugar de Alivía, e chamábase Caetano (Caetano dos Remixios, para ser máis exactos), se ben todo mundo lle chamaba Fransuán motivado a que de moi novo marchara polo mundo adiante e quedouse en Francia onde se dedicou á farándula, non sei se era titiriteiro, equilibrista ou saltimbanqui, pero si que toda súa vida levouna de comediante onde, segundo din, chegou a ser un artista moi sonado. Xa de vello, e cansado, arribou ó seu lugar de nacemento. E cando ó señor Fransuán lle chegou a hora, como lle chega a todo mundo sexa artista ou artesán, de liscarse para o alén, e atopándose no leito arrodeado de tódolos seus na agarda de recollerlle o seu derradeiro suspiro, este home que percorrera os grandes escenarios dos mellores teatros de Francia e Europa dando o dobre, triple, cuádruple, quíntuplo e séxtuplo salto mortal, a disporse a dar o que o levaría dende este teatro que é a vida ata á eternidade, arrexuntou folgos de onde xa non os tiña para dicirlle: “BAIXADE O TELÓN QUE SE ACABOU A FARSA”.