p/ Luís Salvador

Álvaro Cunqueiro foi (e é) unha das grandes figuras das letras galegas. Por desgraza, non está considerado da mesma maneira no ámbito castelán (escribía tanto nunha lingua como noutra). Desgraza e vergoña, porque foi un dos narradores e eruditos máis notables, á vez que sinxelos en aparencia, do século XX español.

Este “Os Outros Feirantes” está constituído dunha serie de retratos breves de xente que, sendo moi plausible, teñen peculiaridades fantásticas ou ás que lles suceden feitos marabillosos. É así porque Galicia é unha terra mítica por moitos conceptos (a boscosa, a sempre verde, a céltica, a melancólica, o finisterre, o camiño de Santiago, onde a choiva é arte, terra de meigas, de saudadores e menciñeiros, e de mil detalles máis) e é así porque poucos como Cunqueiro souberon reunir na súa prosa estes caracteres e proporcionar uns retratos curiosos, levemente melancólicos, dun humor entre socarrón e suave; finamente detallistas e caracteriolóxicamente únicos.

Ninguén pode resistirse á curiosidade de coñecer a esta outra xente; por exemplo:

«[…] ?Parece ser, contaba o señor Manuel Suárez en Sotomayor?, que o canónico coñecía as falas dos demos, e tiña o oído tan fino que os escoitaba falar dentro do corpo do endemoniado, cando este durmía. Unha vez tivo ao seu cargo unha endemoniada moi rica, unha solteirona, filla duns condes, na que entraron catro demos, os cales de cando en vez deixaban de martirizar á muller e poñíanse a xogar ao tute, ao redor dunha mesa que lle puxeron a aquela nos riles, con perdón. Os demos facíanse trampas uns a outros, e pelexaban entre si, e tiraban os naipes ao chan, é dicir, ao chan que houbese naquelas partes da muller. Un día uno dos demos tirou as cartas con tanta forza que a endemoniada sacou, meando, o sete de ouros e mesmo o as de bastos, e como sen esas dúas cartas os endemoniados non podían seguir xogando ao poxado, saíron do corpo da solteirona, e foron a Coimbra a mercar outros naipes, e outro corpo humano que estivese máis a man, para seguir xogando.»

É só un pequeno detalle destes outros Feirantes; o mostrario é amplísimo, e en todos hai algún detalle que, de seguro, cautivará a atención e sorprenderá ao lector.

Cunqueiro vai desaparecendo das nosas librerías. É unha mágoa, porque son necesarios estes escritores imaxinativos, de linguaxe coidada e rico e que entran en complicidade co lector.